TADEUSZ ŻARNECKI (1907-1991)

Urodzony 2 lutego 1907 r. w Krakowie jako syn Stanisława — artysty malarza i Anny z Meduskich, absolwentki UJ z 1904 r., nauczycielki. Do szkoły powszechnej uczęszczał we Lwowie, a gimnazjum matematyczno-przyrodnicze ukończył w 1926 r. w Łodzi, dokąd przeprowadził się z matką.

Od roku 1915 należał do harcerstwa. Jako harcerz uczestniczył w obronie Lwowa, a w Łodzi organizował kolonie letnie dla biedoty żydowskiej.

W latach 1926-32 studiował na Wydziale Elektrycznym PW, działał w Bratniaku i należał do lewicowej organizacji “Życie". Dyplom inżyniera elektryka uzyskał po odbyciu służby wojskowej w Szkole Podchorążych Rezerwy Łączności w Zegrzu (1934). Po ćwiczeniach w 1935 r. uzyskał stopień podporucznika.

Pracę zawodową rozpoczął w Wytwórni Maszyn Elektrycznych “Elektrobudowa" S.A. w Łodzi (1934), produkującej silniki indukcyjne o mocach 0,2-100 KM, prądu stałego o mocach 0,5-10 KM i transformatory do 10 MVA i 66 kV. Po dwóch latach przeniósł się do Fabryki Aparatów Elektrycznych K. Szpotański, gdzie do wybuchu wojny w 1939 r. pracował jako konstruktor, a następnie kierownik jednego z działów montażowych.

We wrześniu 1939 r. walczył w obronie Warszawy, został odznaczony Krzyżem Walecznych, a następnie, do końca wojny, przebywał w oficerskich obozach jenieckich, m.in. w Woldenbergu. Tam brał udział w pracach Koła Zagadnień Zawodowych, wykładając na kursach elektrotechnikę samochodową oraz maszyny elektryczne. Jednocześnie był kierownikiem oświetlenia w teatrze obozowym.

Po powrocie do kraju (maj 1945) został mianowany naczelnym dyrektorem-organizatorem Centralnego Zarządu Przemysłu Elektrotechnicznego podległego Ministerstwu Przemysłu jako organu kierującego całością przemysłu elektrotechnicznego, teletechnicznego i radiotechnicznego. Przemysł elektrotechniczny, którego fabryki zgrupowane były głównie w Warszawie poniósł w czasie wojny wielkie straty, a jego zdolność produkcyjna w chwili wyzwolenia nie przekraczała 23% poziomu przedwojennego. Do tego dochodziły ogromne straty w ludziach oraz zniszczenia części dokumentacji.

Należało więc jak najszybciej uruchomić i rozwinąć produkcję w ocalałych fabrykach, odbudować częściowo zniszczone fabryki, rewindykować maszyny i urządzenia wywiezione przez okupanta, przejąć i zabezpieczyć odpowiednie obiekty na ziemiach zachodnich.Tadeusz Żarnecki zabrał się z całym zaangażowaniem do realizacji tych zadań.

W tym czasie wyjeżdżał często za granicę m.in. do Szwecji, Holandii, Czechosłowacji, NRD, Węgier i ZSRR, czy to w poszukiwaniu zagrabionego polskiego mienia, czy też dla nawiązania kontaktów technicznych z branżowymi zakładami lub po zakup licencji (m in. spowodował zakup od Philipsa licencji na fabrykę żarówek).

W roku 1949 przeniósł się na stanowisko wicedyrektora do Biura Elektryfikacji Kolei, gdzie opracowywano plany elektryfikacji, wyposażenia oraz taboru głównych linii kolejowych, przede wszystkim pierwszej linii Warszawa-Katowice. W grudniu 1950 r. został przeniesiony do Biura Projektów “Prozamet", gdzie jako generalny projektant zajmował się projektowaniem zakładów przemysłu elektrotechnicznego.

W sierpniu 1950 r. rozpoczął pracę w Wieczorowej Szkole Inżynierskiej (WSI) NOT w Warszawie jako p.o. samodzielnego pracownika nauki. W roku akademickim 1950/1951 był dziekanem Wydziału Elektrycznego, a od 1951 roku do końca istnienia WSI jako samodzielnej jednostki, pełnił funkcję rektora.

W styczniu 1955 r. CKK (Centralna Komisja Kwalifikacyjna) nadała mu tytuł docenta oraz samodzielnego pracownika nauki. W czasie pracy w WSI prowadził wykłady z zakresu automatyki i napędu elektrycznego na Wydziale elektrycznym, a także wykłady zlecone na sekcji dźwignic Wydziału Mechanicznego. Profesorem nadzwyczajnym został mianowany w grudniu 1964 r.

W 1966 r. WSI została przyłączona do Politechniki Warszawskiej, a T. Żarnecki został mianowany przez ministra szkolnictwa wyższego Henryka Golańskiego kierownikiem nowo utworzonej Katedry Elektrotechniki Przemysłowej na Wydziale Elektrycznym PW. Pracując na Politechnice wykładał napędy elektryczne i podstawy automatyki. W roku 1970, w ramach reorganizacji Politechniki, katedra ta weszła w skład nowo powstałego Instytutu Maszyn Elektrycznych.

W czerwcu 1953 r. rozpoczął równolegle pracę w Zakładzie Maszyn i Napędów Elektrycznych Instytutu Elektrotechniki (IEL), a po jego reorganizacji w nowym Zakładzie Zautomatyzowanych Napędów jako kierownik pracowni. Do ważniejszych prac wykonanych przez jego pracownię należą: projekt i nadzór autorski nad realizacją laboratorium badawczego maszyn elektrycznych i układów pomiarowych zasilanych z kilku źródeł energią elektryczną o regulowanych parametrach, zdalnym sterowaniu i regulacji oraz projekt i nadzór autorski przy uruchamianiu zautomatyzowanego układu napędowego pieca obrotowego Cementowni Saturn (prototyp dla cementowni eksportowych). Z Instytutu Elektrotechniki został zwolniony 30 czerwca 1966 r. wobec wydanego przez Ministerstwo zakazu pracy na dwóch pełnych etatach.

Jego praca na uczelni i w IEL szła w dwóch kierunkach: 1) naukowo-technicznym w dziedzinie automatyki i napędów elektrycznych i 2) organizacyjno-dydaktycznym, związanym z rozwojem wyższego szkolnictwa dla pracujących. W tym zakresie współdziałał przy uruchamianiu studiów zaocznych dla pracujących oraz działał w sekcji technicznej Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego i jako członek komisji partyjno-rządowej w Radzie Głównej NOT. Opracował w tym czasie projekt organizacyjny Ośrodka Metodycznego i Wydawniczego studiów dla pracujących.

Na podkreślenie zasługuje jego praca w SEP, a następnie w NOT. Do SEP wstąpił w roku 1934. Był członkiem Komisji Przepisowej nr VIII “Izolatory, napięcia i prądu" w podkomisji “Izolatory wysokiego napięcia i próby udarowe". Po powrocie z niewoli na początku roku 1946, został dokooptowany do Tymczasowego Zarządu Głównego SEP z racji lewicowych poglądów.

W roku 1946 brał udział w organizowaniu NOT, jako członek założyciel. Był rzecznikiem ścisłej współpracy SEP z NOT i zwolennikiem dostosowania statutu SEP do wymagań NOT. W okresie od grudnia 1947 r. do kwietnia 1949 r. wybrany był do ZG SEP, a następnie pełnił funkcję wiceprezesa (1949-50), prezesa (1950-51) i ponownie wiceprezesa (1951-53), a w latach 1953-57 — członka ZG SEP. Na I Kongresie Techników Polskich (1946 w Katowicach) przewodniczył obradom VIII Sekcji Kongresowej.

Na XV Zgromadzeniu SEP (we wrześniu 1949) był przewodniczącym Komisji Wnioskowej. Na VIII Zjeździe Delegatów SEP wygłosił przemówienie wstępne na temat historii SEP.

W okresie od stycznia 1948 r. do lipca 1957 r. był członkiem komisji ds. realizacji ustawy o stopniu inżyniera, a w latach 1948-50 — jej przewodniczącym. W okresie od maja 1946 r. do maja 1950 r. (tj. do przejęcia Przeglądu przez WCT NOT) był delegatem ZG w Spółce Wydawniczej “Przegląd Elektrotechniczny", a w latach 1950-57 — członkiem kolegium redakcyjnego Przeglądu.

Przy NOT zorganizował Polski Komitet Pomiarów i Automatyki (organizację członkowską Międzynarodowej Federacji IFAC) i przez kilka lat był jego prezesem. Od roku 1957 brał udział, jako stały delegat polski, w pracach sekcji nr 8 ,,Budowa przyrządów i automatyka" Komisji Maszynowej RWPG. Przez wiele lat brał czynny udział w pracach Polskiego Komitetu Normalizacyjnego, będąc od roku 1961 przewodniczącym Głównej Komisji ds. Automatyzacji. Był członkiem Rady Programowej czasopisma “Pomiary, Automatyka, Kontrola". Na emeryturę przeszedł w roku 1970 w związku z ciężką chorobą żony, ale jeszcze pracował na Politechnice na części etatu do 1981 r.

Był czterokrotnie żonaty, dwukrotnie owdowiał. Z pierwszą żoną Zofią z Jareckich (kustoszem Biblioteki UW) miał trzech synów: Andrzeja (ur. 1935 aktora/reżysera, prof. Akademii Muzycznej w Łodzi), Michała (ur. 1946 reżysera dźwięku, prof. AM w Warszawie) i Piotra (ur. 1948 mgra inż. elektronika w Instytucie PPT PAN).

Za pracę zawodową i społeczną został odznaczony: Złotym Krzyżem Zasługi (1954), Krzyżami Kawalerskim (1946) i Oficerskim (1958) OOP, Medalem X-lecia PRL (1955).

Zmarł 6 grudnia 1991 r. i został pochowany na cmentarzu komunalnym na Powązkach (kwatera A, rząd Ul, grób 39).

Zredagował do Internetu A. Marusak (2013)

na podstawie:
Zbigniew Białkiewicz, Spektmm nr 9-10, 2003 r.