( Home page )

LUDGER SZKLARSKI (1912 -2003)

Prof. dr hab.inż. Ludger Szklarski

Urodzony w Ekaterynówce pod Łuckiem (26 III 1912) w polskiej rodzinie. Szkolę średnią ukończył w 1929 r. w Leningradzie, Studia wyższe ukończył na Wydziale Elektromechanicznym Instytutu Górniczego w Leningradzie (1934).

Jako inżynier pracował w kopalniach węgla kamiennego na Uralu przez 3 lata (1934-37), a następnie został aspirantem w Instytucie Górniczym w Moskwie (1939-40), gdzie uzyskał stopień kandydata nauk technicznych (odpowiednik doktoratu).

Był docentem na Politechnice Lwowskiej (1940-41), a następnie pracował jako elektromonter (1941-45).

W lutym 1945 r. został asystentem w Politechnice Śląskiej (z tymczasową siedzibą w Krakowie), a od października — w Akademii Górniczej w Krakowie, w Katedrze Części Maszyn. Nostryfikował dyplom, obronił pracę doktorską (1946) i habilitował się z dziedziny zastosowań tyratronów do sterowania maszyn wyciągowych. W grudniu 1948 r. otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego, a w 1958 r. — profesora zwyczajnego.

W Akademii Górniczo-Hutniczej (AGH) w Krakowie był inicjatorem utworzenia Wydziału Elektro-Mechanicznego (1945), z którego w 1952 r. powstały dwa wydziały: ● Mechanizacji Górnictwa i Hutnictwa oraz ● Elektryfikacji Górnictwa i Hutnictwa oraz ● Katedra Elektryfikacji Urządzeń Górniczych (1946), której został kierownikiem (1947-70). Był dziekanem Wydziału Elektryfikacji Górnictwa i Hutnictwa (1957-58) oraz dziekanem Wydziału Elektrotechniki Górniczej i Hutniczej (1963-66), z-cą dyrektora Instytutu Automatyki Napędu i Urządzeń Przemysłowych ds. naukowych i kierownikiem Zakładu Automatyki Górniczej (1970-82).

Odbył staż naukowy na Uniwersytecie w Cambridge w Katedrze Podstaw Automatyki i Techniki Komputerowej u prof. J. Coalsa i w British Tomson Huston Co. w Rugby, W. Brytania (1962).

Został członkiem PAN — korespondentem (1968) i rzeczywistym (1983) Od roku 1989 był członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności. W Krakowie zorganizował Zakład Badań Podstawowych Elektrotechniki PAN i tam był opiekunem pracowni.

Był współzałożycielem i pierwszym prezydentem (1967) Komitetu Organizacyjnego Kongresów Automatyki w Górnictwie (ICAMC), który od 1987 r. wchodzi w skład Światowych Kongresów Górniczych. W ramach działalności ICAMC zorganizowano wiele konferencji międzynarodowych. Był członkiem ● Komitetu Elektrotechniki PAN i ● Komitetu Górnictwa PAN, członkiem i przewodniczącym Prezydiów Sekcji PAN: Energoelektroniki i Napędu Elektrycznego oraz ● Cybernetyki Górniczej. Był redaktorem serii “Postępy Napędu Elektrycznego” w Komitecie Elektrotechniki PAN (1960-90) i członkiem komitetu redakcyjnego “Archiwum Automatyki” i “Archiwum Górnictwa”.

W 1947 r. razem z prof. M. Jeżewskim opublikowali artykuł pt. “Ulepszona elektromagnetyczna metoda badania lin kopalnianych”, który podsumowywał badania przeprowadzone za pomocą defektoskopu magnetycznego skonstruowanego przez nich do badań lin stalowych. Była to pierwsza powojenna praca w literaturze światowej na ten temat. Defektoskop został opatentowany (1949) i rozpoczęto jego produkcję na eksport.

Był pionierem automatyki w Polsce. Zainicjował badania w zakresie automatyki i utworzył Zakład Automatyki w Katedrze Elektrotechniki Górniczej. Pierwsze Jego prace dotyczą zastosowania korektorów typu PD w regulatorach jazdy kopalnianych maszyn wyciągowych (1946). W tym okresie zagadnienia te zaczynały się dopiero pojawiać w literaturze światowej. Opublikował kilka prac o zastosowaniu rachunku operatorowego do badania stanów nieustalonych w napędach elektrycznych oraz we wzmacniaczach elektromaszynowych (1951-52). Prace te zapoczątkowały rozwój automatyki w ośrodku krakowskim.

Wydał pierwszy skrypt w języku polskim pt.Podstawy teorii serwosystemów z zakresu podstaw teorii regulacji. Na podstawie prowadzonych badań naukowych z dziedziny automatyki napędów oraz w powiązaniu z prowadzonymi wykładami nt. Teorii regulacji, był współautorem pierwszego w języku polskim podręcznika z teorii regulacji, pt. Podstawy teorii regulacji automatycznej, cz. 1 (1958) i cz. 2 (1962). Rozwinięciem tej problematyki była praca zbiorowa pt. “Dynamika układów elektromechanicznych”, w której autorzy, przedstawili ogólną metodę rozwiązywania zagadnień przetwarzania energii w układach elektromechanicznych, opierając się na wariacyjnym podejściu Eulera-Lagrange’a. Po przejściu na emeryturę (1982) wydal 8 książek (jako współautor) i prowadził wykłady.

Opublikował ok. 290 prac naukowych (monografie, skrypty, podręczniki, artykuły i referaty) z dziedziny teorii napędu elektrycznego, automatyki i elektryfikacji górnictwa. Trzy książki zostały wydane w Anglii. Otrzymał 14 patentów krajowych i zagranicznych. Szczególną cechą Jego charakteru była umiejętność organizowania pracy zespołowej. Świadczą o tym dziesiątki prac naukowych, których był inicjatorem i współtwórcą oraz wieńczących je publikacji. Przykładem tego może być wydana przez Pergamon Press wspólnie z PWN książka pt.: “Mining Electric Haulage”, Jego udział w jej opracowaniu był wiodący. Jako przewodniczący sekcji Cybernetyki Górniczej Komitetu Górnictwa inspirował działalność naukową wielu wybitnych specjalistów resortu górnictwa i organizował coroczne sympozja z zakresu cybernetyki i automatyki górniczej.

Otrzymał 2 Państwowe Nagrody Naukowe zespołowe: II-go stop. za opracowanie i skonstruowanie “Elektrycznego defektografu do badania lin stalowych” (1949) i III-go stop. za opracowanie i wdrożenie “Systemu sygnalizacji do transportu dołowego w kopalni POLSKA” (1951) oraz 4 nagrody resortowe (1963, 1964, 1967, 1977) i nagrodę PAN 1984, a także odznaczenia: Krzyże Oficerski i Kawalerski OOP, Złoty Krzyż Zasługi, Medale 10-lecia i 40-lecia PRL, Zasłużony Nauczyciel PRL, Złotą Odznakę ZNP i inne. Otrzymał trzy tytuły doktora honoris causa następujących uczelni: AGH (1993), Instytutu Górniczego w Petersburgu (1994) oraz Wyższej Szkoły Górniczej w Ostrawie (1999). W roku 2002 otrzymał tytuł honorowy "Zasłużony dla AGH".

Był członkiem założycielem Polskiego Towarzystwa Cybernetycznego (PTC), Polskiego Towarzystwa Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej (PTETiS, Oddziału Krakowskiego) oraz Międzynarodowej Organizacji Kolei Linowych (OITAF). W roku 1986 otrzymał godność honorowego członka PTETiS ( nr 31 ).

Prof. Ludger Szklarski zmarł w Krakowie w lipcu 2003 r.


A. J. Marusak (SAiP OW SEP)
Na podstawie prac:
"40-lat PTETiS" Biuletyn nr 5 (jubileuszowy). Pod red. A. J. Marusaka. Warszawa 2001, ss.199.
"Informator PTETiS". Pod red. S. Mitkowskiego. Kraków 2003.

( Home page )