( Home page )

JULIAN LEOPOLD OCHOROWICZ (1850-1917)

Julian Leopold Ochorowicz

Pierwszy Polak zajmujący się przesyłaniem obrazów na odległość. Filozof, lekarz, psycholog, wynalazca, poeta, publicysta. Zasada szeregowego analizowania i odtwarzania obrazów podana przez niego jest wykorzystywana we współczesnej TV. Był również pionierem w dziedzinie telefonii jako wynalazca mikrofonów telefonu głośno-mówiącego. Telefon ten demonstrowano na wystawach w Paryżu, Antwerpii i Warszawie.

Pochodził z rodziny nauczycielskiej. Urodzony w Radzyminie jako syn Juliana i Jadwigi Sumińskiej. Do Jego rodziny należeli: Leon Barszczewski (1849-1910) - oficer, kartograf, archeolog i etnograf, podróżnik i fotograf; Elżbieta Barszczewska (1913-87) - słynna aktorka filmowa i teatralna (grała w: Trędowatej, Znachorze, Dziewczętach z Nowolipek, Hamlecie, Marii Stuart i innych).

W roku 1866 ukończył III Gimnazjum Miejskie w Warszawie (1866) i wstąpił na wydz. filozoficzno-historyczny Szkoły Głównej (potem, po zmianie nazwy na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim). Jego kolegami na studiach byli: B.Prus, H.Sienkiewicz i A.Świętochowski.

Już jako student przejawiał zdolności naukowe i wynalazcze - publikował rozprawy z zakresu psychologii, a w 1869 skonstruował w uniwersyteckiej pracowni fizycznej pierwszy w Polsce działający model piszącego telegrafu elektrycznego.

W roku 1872 ukończył Wydział Fizyko-Matematyczny Uniwersytetu Warszawskiego, który powstał w miejsce zlikwidowanej Szkoły Głównej. Opublikował "Wstęp i pogląd ogólny na filozofię pozytywną" (1872) zapewniającą mu miejsce wśród wybitnych przedstawicieli polskiego pozytywizmu.

Doktorat uzyskał na uniwersytecie w Lipsku za pracę z zakresu psychologii i fizjologii ludzkiego układu nerwowego i mózgu (1873). Po powrocie do Warszawy, w latach (1874-75) redagował Niwę wraz z Henrykiem Sienkiewiczem oraz Bibliotekę Filozofii Pozytywnej.

Ochorowicz był pionierem psychologicznych badań doświadczalnych. Prowadził studia w dziedzinie spirytyzmu, okultyzmu i telepatii. Opublikował prace: "Jak należy badać duszę" (1869) oraz "Wstęp i pogląd ogólny na filozofię pozytywną" (1872). Jako poeta, publikował w Przeglądzie Tygodniowym pod pseudonimem 'Julian Mohort'. Był liderem ruchu pozytywistycznego w Polsce, napisał poemat "Naprzód" (1973) jako manifest polskich pozytywistów.

Julian Ochorowicz W roku 1875 przeniósł się do Lwowa, uzyskał habilitację w dziedzinie psychologii i filozofii natury na podstawie rozprawy pt. "Rozwój filozoficznych i chemicznych pojęć o atomach". W latach 1876-81 był docentem na Uniwersytecie Lwowskim. Eksperymentował w dziedzinie elektryczności i elektromagnetyzmu oraz badał zjawiska z zakresu parapsychologii, a zwłaszcza hipnotyzmu i właściwości elektrycznych ciała ludzkiego.

W roku 1877 przedstawił teorię telewizji monochromatycznej, w której obraz byłby przesyłany jako grupy świecących punktów. Na łamach lwowskiego "Kosmosu" przedstawił (1878) w sposób naukowy podstawowe problemy, których rozwiązanie umożliwiłoby stworzenie telewizji: "znalezienie sposobów równoważnej zamiany promieni świetlnych na prądy elektryczne, przesyłania owych prądów bez naruszenia ich układu oraz ich zamiany na powrót na układ promieni świetlnych". Nie mając szans na uzyskanie profesury opuścił Lwów i wyjechał do Paryża (1882).

W Paryżu utrzymywał się z praktyki lekarskiej (terapia hipnotyczna) oraz z działalności wynalazczej w dziedzinie telefonii. W latach 1882-87 wynalazł i opatentował: ● mikrofon z opiłkami żelaznymi, ● telefon magnetyczny, ● termo-mikrofon i ● udoskonalony mikrofon węglowy. Jego patent został zastosowany do połączenia francuskiego Ministerstwa Poczty i Telegrafu z Operą Paryską na dystansie 4 km (1885). W tym samym roku poprowadził także dwie inne linie telefoniczne pomiędzy ● Brukselą i Antwerpią (45 km) oraz ● Petersburgiem i Bołgoje (320 km). Jego aparaty telefoniczne produkowano we Francji na skalę handlową i były w użyciu jeszcze w roku 1905. W Warszawie montowała je miejscowa firma "Abakanowicz i Ska" z dostarczanych z Paryża części.

Po powrocie do Warszawy (1892) prowadził interesujące eksperymenty w zakresie hipnozy, telepatii i mediumizmu. Rozwijał działalność literacką oraz prowadził badania w dziedzinie fototechniki. Konstruował elektrotechniczne przyrządy pomiarowe własnego pomysłu, które wykorzystywał do badań parapsychologicznych, np. galwanometr nowego typu.

Ochorowicz był kolegą ze studiów Bolesława Prusa (org.nazw. Aleksander Głowacki), który sportretował go w Lalce jako 'Juliana Ochockiego'. W roku 1893 Ochorowicz przywiózł Prusowi do Warszawy wiele opracowań i książek na temat starożytnego Egiptu, co zainspirowało Prusa do napisania Faraona (1895). Ochorowicz gościł w Warszawie (1893/4) sławne medium Eusapię Palladino i przeprowadzał seanse spirytystyczne. Wprowadził Prusa w zagadnienia spirytyzmu, co znalazło swoje odbicie w kilku scenach Faraona.

Stosowanie hipnozy w praktyce lekarskiej wywoływało niechęć warszawskiego środowiska medycznego co w końcu skłoniło Ochorowicza do przeniesienia się do Wisły. Tam nadal przeprowadzał eksperymenty spirytystyczne z medium Stanisławą Tomczyk. Popularyzował właściwości uzdrowiskowe Wisły, wybudował kilka pensjonatów. Jego gośćmi w Wiśle byli: Bolesław Prus (1900), Władysław Reymont (gdzie pisał fragmenty Chłopów, 1901). W Wiśle jest ulica Juliana Ochorowicza i znajduje się Jego pomnik (w formie głazu z tablicą upamiętniającą budowniczego Wisły - Uzdrowisko).

W 1906 r. został wybrany sekretarzem Międzynarodowego Instytutu Psychologii w Paryżu, to pozwoliło Mu eksperymentować w dziedzinie psychologii doświadczalnej. Po powrocie do kraju zamieszkał na Żeraniu, a następnie w Warszawie (1912) gdzie pracował w Instytucie Psychologicznym.

Pod koniec życia napisał jedno ze swych głównych dzieł pt.: "Psychologia i medycyna".

Zmarł w Warszawie dnia 1 maja 1917 r. Spoczywa na Cmentarzu Powązkowskim, kwatera 66-3-7.



Opracował Andrzej Marusak
Literatura

1) S. Weinfeld: "Poczet wielkich elektryków". Nasza Księgarnia 1968 Warszawa.
2) Wielka encyklopedia powszechna. PWN 1966 Warszawa.
3) "Ochorowicz, Julian Leopold" Polski slownik biograficzny, vol. 23, pp. 499-505.
4) T. Cienciala: "Julian Ochorowicz (1850-1917)", Kalendarz Cieszynski 2002, pp. 222-224.
5) Pod red. B. Orlowskiego: "Słownik polskich pionierów techniki". Wydawnictwo "Śląsk", Katowice 1986.
6) W. Tatarkiewicz: "Historia filozofii", vol.3. Warszawa PWN 1978, p.177.
7) Stanisław Fita (pod red.): "Wspomnienia o Bolesławie Prusie". Warszawa PIW 1962.


( Home page )