( Home page )

LUCJAN NEHREBECKI (1900-1990)

Prof. mgr inż. Lucjan Nehrebecki

Urodzony w Lepsińsku nad granicą chińską — wtedy Turkiestan, obecnie Kazachstan (13 XI 1900). Ojciec Hieronim (lekarz w garnizonie wojsk rosyjskich), matka Łucja z Nartowskich. W latach 1910-13 uczęszczał do szkoły realnej typu wojskowego. Do gimnazjów chodził w Kownie (1913) i w Białej Cerkwi (od 1914) gdzie rodzina była przenoszona. Tam wstąpił do POW (Polskiej Organizacji Wojskowej) i do tajnego harcerstwa (1916) gdzie doszedł do stopnia drużynowego. W grudniu 1918 r. wstąpił ochotniczo do 2 Kowieńskiego Pułku Strzelców WIP, należącego do Dywizji Litewsko-Białoruskiej dowodzonej przez gen. Żeligowskiego. Brał udział w walkach z bolszewikami na froncie północnym w stopniu podchorążego. Pod koniec 1919 r. został oddelegowany z wojska na kurs przygotowawczy i zdał w Wilnie egzamin maturalny z zakresu gimnazjum klasycznego (1920).

We wrześniu 1921 r. został zdemobilizowany i rozpoczął studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej, które ukończył (1927) i wyjechał na Śląsk gdzie rozpoczął pracę w Oddziale Elektrycznym Stowarzyszenia Kotłów Parowych w Katowicach jako inż. rewident. Zajmował się badaniem i oceną projektów urządzeń elektrycznych w kopalniach, elektrowniach, hutach i zakładach przemysłu chemicznego, bieżącą kontrolą stanu tych urządzeń oraz pomiarami.

W roku 1931 przeniósł się do Kopalni Siemianowice na stanowisko kierownika działu maszynowego i kierownika rozbudowywanej tam elektrowni. Założył jedno z pierwszych na Śląsku laboratorium przekaźnikowe i laboratorium licznikowe. W latach 1937-39 pracował w Generalnej Dyrekcji Hut Wspólnoty Interesów Górniczo--Hutniczych w Katowicach na stanowisku kierownika Wydziału Elektrycznego. Opracował m.in. założenia projektowe pełnej automatyki wielkiego pieca w Hucie Kościuszko w Chorzowie.

Zmobilizowany 26 VII 1939 r. jako porucznik rezerwy artylerii i walczył do końca w armii gen. Kleeberga, po kapitulacji dostał się do niewoli niemieckiej (6 X 1939), z której zbiegł w listopadzie z obozu przejściowego w Radomiu. W czasie okupacji pracował w Nisku, Krakowie i Tomaszowskiej Fabryce Sztucznego Jedwabiu jako inżynier energetyk.

W 1945 r. powrócił na Śląsk i brał udział w organizowaniu energetyki na tym terenie. Od maja 1945 r. do marca 1948 r. był naczelnym dyrektorem przedsiębiorstwa Elektrownie Górnośląskie ELGÓR w Gliwicach nadzorując odbudowę zniszczonych elektrowni, stacji i linii wysokiego napięcia. W latach 1950-52 pracował jako Naczelny Inżynier Centralnego Zarządu Energetyki w Warszawie i przyczynił się do zorganizowania ogólnokrajowego systemu elektroenergetycznego oraz Państwowej Dyspozycji Mocy i Energopomiaru gdzie pracował przez prawie 5 następnych lat na stanowisku głównego inżyniera kierując rozwojem kadry, laboratoriów i tematyką prac. W latach 1957-61 kierował pracami Biura Studiów Komitetu Elektryfikacji Polski, którego był twórcą.

W Politechnice Śląskiej pracował od 1946 r. do emerytury (1971), najpierw na stanowisku wykładowcy, następnie — zastępcy profesora i kierownika Katedry Urządzeń Elektrycznych (od 1952), a po reorganizacji Politechniki — kierownika Katedry Elektrowni i Gospodarki Energetycznej. Tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymał w 1955 r., a — zwyczajnego w 1962 r. Był kierownikiem utworzonego z jego inicjatywy studium podyplomowego w zakresie elektroenergetyki (1968). Po utworzeniu Instytutu Energetyki Politechniki Śląskiej pełnił funkcję dyrektora (1969-71).

Wykształcił blisko 300 inżynierów o specjalności elektrownie i gospodarka energetyczna, był promotorem 16 doktoratów i opiekunem 7 habilitantów. Napisał 12 książek, ponad 45 artykułów oraz 8 skryptów na temat przyrządów rozdzielczych, rozdzielni i podstacji, elektrowni parowych i ich projektowania oraz automatyki elektrycznej w elektrowniach cieplnych. Pisał również nie opublikowane referaty, recenzje, ekspertyzy (ok. 300). Brał udział w opracowaniu i zredagowaniu trzech tomów “Historii elektryki polskiej" od jej początków aż do ok. 1986 r. stanowiącej fundamentalną monografię tego tematu.

Studentów uczył szacunku do pracy, wpajał nawyki dobrej i rzetelnej roboty oraz umiłowania Ojczyzny. Był wzorem pracowitości i wytrzymałości, np. często egzaminy w jego katedrze kończyły się o godz. 2.00 po północy. Uważał, że prace naukowe wykonywane na Politechnice powinny być ściśle powiązane z potrzebami przemysłu. Prace dyplomowe wykonywane pod jego opieką były adresowane i wykonywane w konkretnych zakładach.

Pracował także dodatkowo na 1/3 etatu w Ośrodku Naukowo-Badawczym ds. Energetyzacji Kraju (1969-71) i był konsultantem w Hucie Florian. Pełnił również wiele funkcji w organizacjach naukowych jak np. w: Komitecie Energetyki PAN, Komisji Głównej Energetyki KNiT i NOT, Radzie d/s Gospodarki Paliwowo-Energetycznej, Radach Naukowych Instytutu Energetyki w Warszawie i Energoelektryki we Wrocławiu, Radach Technicznych ZEOPd, MGiE i innych.

Był przewodniczącym Rady Naukowej Instytutu Energetyki w Warszawie (1953-75), członkiem Rad Naukowych Instytutu Energetyki Politechniki Wrocławskiej i Głównego Instytutu Górnictwa, wiceprzewodniczącym Komitetu Energetyki PAN, wiceprzewodniczącym Państwowej Rady ds. Paliw i Energetyki (1960-72), ekspertem do spraw elektrowni cieplnych w Komisji Ekonomicznej ONZ w Genewie (1962), wiceprzewodniczącym Polskiego Komitetu Światowej Konferencji Energetycznej (WPC), członkiem Państwowej Rady ds. wykorzystania Energii Atomowej, wiceprzewodniczącym Komitetu Energetyki Przemysłowej w Komitecie Nauki i Techniki (1963-72), członkiem Rady Techniczno-Ekonomicznej Ministerstwa Górnictwa i Energetyki i innych.

Jego działalność zawodową cechowało naukowe podejście do rozwiązywania problemów energetyki krajowej. W Energopomiarze zainicjował zorganizowanie kilku sympozjów naukowych krajowych i międzynarodowych na tematy interesujące energetykę krajową oraz doprowadził do wydania kilkunastu publikacji w PWN w ramach prac KEP KNiT.

Otrzymał odznaczenia państwowe: Złoty Krzyż Zasługi (1946), Krzyże Kawalerski (1959) i Oficerski (1971) Orderu Odrodzenia Polski, złotą odznakę Zasłużonego w Rozwoju woj. Katowickiego (1962), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1969), Order Sztandar Pracy II kl. (1980). Otrzymał także złote odznaki honorowe NOT (1959) i SEP (1959) oraz tytuły honorowe Zasłużony Nauczyciel PRL (1974) i Zasłużony Energetyk PRL. W 1955 r. był laureatem zespołowej Nagrody Państwowej III stopnia za opracowanie “Problemu samoczynnego załączania rezerwy” (SZR) w elektrowniach. Otrzymał tytuł doktora honoris causa Politechniki Śląskiej (1983).

Był członkiem SEP od 1928 r. W roku 1945 brał czynny udział w reaktywowaniu Oddziału Zagłębia Węglowego SEP w Katowicach, którego został wybrany pierwszym powojennym prezesem. W Gliwicach zorganizował Oddział Gliwicki SEP i został jego pierwszym prezesem (2 X 1953). W uznaniu jego zasług dla SEP i polskiej energetyki otrzymał godność członka honorowego SEP w roku 1975 (nr 39).

Był członkiem-założycielem Oddziału Gliwickiego PTETiS (1961), przewodniczącym Oddziału (1963-64) i organizatorem zebrań naukowych i konkursów. W roku 1971 otrzymał godność członka honorowego PTETiS ( nr 8 ).

Był żonaty z Antoniną z Rozkwitalskich (zm. w 1978 r.), z którą miał 3 córki: Aldonę, Danutę i Wandę Birutę. Po raz drugi ożenił się z Zofią z Zubelewiczów (zm. w 1999 r.), która włożyła wiele pracy w upamiętnienie Jego postaci.

Zmarł w Warszawie (27 XI 1990), zgodnie z ostatnią wolą jest pochowany w Gliwicach, na cmentarzu Centralnym.


A. J. Marusak (SAiP OW SEP)
Na podstawie:
"40-lat PTETiS" Biuletyn nr 5 (jubileuszowy). Pod red. A. J. Marusaka. Warszawa 2001.

( Home page )