Urodził się w Warszawie (27 IV 1922) Jego ojciec był bankowcem z wykształcenia i pracował najpierw w Warszawie, później w Detroit. Szkołę powszechną M. Nałęcz rozpoczął w USA, gdzie spędził lata 1927-30. Po powrocie do Polski kontynuował naukę w Białymstoku, a następnie w Warszawie (gimnazjum i liceum matematyczno-fizyczne im. Władysława IV). Z powodu wybychu II wojny światowej przerwał naukę w II klasie liceum.
Podczas okupacji niemieckiej ukończył liceum elektrotechniczne II stopnia (wykładowcami byli
profesorowie Politechniki Warszawskiej). Następnie uczył się w średniej szkole technicznej o nazwie Państwowa
Wyższa Szkole Technicznej (PWST), którą Niemcy utworzyli po zamknięciu Politechniki Warszawskiej. Korzystał z
tajnego nauczania na poziomie wyższym, ponieważ pracownicy Politechniki pracujący w PWST, obok działania l
egalnego, prowadzili działalność konspiracyjną zarówno naukową jak i dydaktyczną. Oceny zaliczeniowe były
wystawiane na karkach.
Po wkroczeniu wojsk sowieckich do Polski, w roku 1944 został zmobilizowany do I Armii WP. Służbę wojskową
ukończył w 1947 r. w stopniu starszego sierżanta.
Po wojnie studia kontynuował na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej, który podnosił się z ruin.
Oceny zaliczeń uzyskane w czasie wojny, zapisane na kartkach, trzeba było wpisać do indeksu co wymagało
odnajdywania dawnych wykładowców.
Znał język angielski, dzięki czemu w roku 1948 — jeszcze jako student — wyjechał na 3-miesięczny staż do Massachusetts Institute of Technology (MIT). Tam zetknął się z problematyką bioinżynierii i przygotowywał pracę dyplomową magisterską na temat "Wpływ wybranych gradientów pól elektromagnetycznych na wzrost roślin". Studia ukończył na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej otrzymując stopień magistra inżyniera z wynikiem bardzo dobrym (1949). W latach 1949-61 pracował w Katedrze Miernictwa Elektrycznego Politechniki Warszawskiej jako starszy asystent, a później — adiunkt. Przez 7 lat był kierownikiem laboratorium Miernictwa Elektrycznego. Pracę doktorską pt.: "Mechanizm kompensacji uchybów przekładników prądowych Wilsona w świetle teorii oblicznia złożonych obwodów magnetycznych metodą pierwszej harmonicznej" obronił na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej (1959), promotorem był prof. P. J. Nowacki. Rezultaty Jego pracy doktorskiej zostały wykorzystane w przemysłowej produkcji przekładników prądowych, w ówczesnych Zakładach Produkcyjnych A1. Wspólnie z J.J. Kulikowskim opracowywał teorię i konstrukcję magnetometrów drugiej harmonicznej, za co otrzymali nagrodę Zjednoczenia Przemysłu Okrętowego (magnetometry te były stosowane do monitorowania pól magnetycznych okrętów).
Równolegle, od września 1952 r. podjął pracę w Polskiej Akademii Nauk (PAN). W latach 1952-54 pełnił obowiązki Sekretarza Naukowego Komitetu Elektrotechniki PAN. W 1954 r. został z-cą profesora i z-cą kierownika nowoutworzonego Zakładu Elektrotechniki w IPPT PAN, a następnie — kierownikiem tego Zakładu (1958). W 1961 r. został delegowany na roczne stypendium do Engineering Desing Center, w Case Institute of Technology w Cleveland, Ohio, USA. Po powrocie, otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego (1962) i został dyrektorem i organizatorem nowo powołanego Instytutu Automatyki PAN, w którym pełnił również funkcję Kierownika Zakładu Elementów Elektrycznych Automatyki. Zajmował się wtedy zastosowaniami nowych zjawisk fizycznych i nowych technologii w elementach automatyki — zorganizował i kierował problemem węzłowym na ten temat.
Zainicjował prace poświęcone zastosowaniu zjawiska Halla w technice (1962). Wykorzystując to zjawisko, skonstruowano wówczas kilka przyrządów pomiarowych: magnetometry do pomiaru stałych i zmiennych pól magnetycznych, przekładniki prądowe prądu stałego, watomierze do pomiaru mocy 3- i 1-fazowej na częstotliwości przemysłowe i akustyczne. Prace te opublikował w kilkunastu artykułach w czasopismach zagranicznych, a całość opisał w Zeszycie Naukowym Instytut Automatyki PAN pt. "Zastosowanie zjawiska Halla", W-wa 1967. Opatentowano oryginalną metodę pomiaru przemieszczeń (rzędu 10 Å) i wibracji mechanicznych (np. pomiaru drżenia ręki w celach diagnostycznych) poprzez ruch czujnika halotronowego w niejednorodnym polu magnetycznym. Skonstruowano bardzo czułe sejsmografy działające na tej zasadzie stosowane w Laboratorium Geofizycznym w Warszawie, które zarejestrowały np.: trzęsienie ziemi w Grecji (1961), próbne wybuchy bomb jądrowych (w latach 1970-tych). W dziedzinie miernictwa magnetycznego był współautorem książki pt. "Miernictwo magnetyczne" (WNT W-wa, 1968). Zastosowanie nowych zjawisk fizycznych w elementach automatyki znalazło odzwierciedlenie w dwóch monografiach opracowanych pod Jego redakcją i współautorstwem: "Kierunki rozwoju w dziedzinie elementów automatyki" WNT W-wa (1969) oraz "Trends in Control Components" North Holland 1974.
W 1957 r. otrzymał odznaczenie Królewskiej Akademii Nauk Technicznych (IVA) w Sztokholmie "Med Tack for Vardefull Insate" za współudział w zorganizowaniu współpracy między PAN i IVA. Od września 1967 r. do czerwca 1968 r. przebywał jako Visiting Full Professor w Polytechnic Institute of Brooklyn (USA). W 1979 r. wyjechał na 9 miesięcy do Ohio State University (Columbus), gdzie przebywał w charakterze distinguished visiting professor. W 1985r. przebywał po miesiącu jako visiting professor w Univesity w Campinas (Brazylia) i w Cleveland (USA). Zorganizował kilka sympozjów międzynarodowych, w tym 5 sympozjów polsko-włoskich i 2 polsko-radzieckich.
W roku 1967 został członkiem korespondentem PAN, a w 1974 roku — członkiem rzeczywistym. W PAN
pełnił następujące funkcje: ● sekretarza Wydziału IV Nauk Technicznych PAN (1972-80), ● dyrektora i
organizatora nowopowstałego Instytutu Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej (od 1975), ● członka
Prezydium PAN (1972-86) oraz ● przewodniczącego Komisji d/s Rozwoju Kadry Naukowej przy Prezydium PAN i
● Komitetu Biocybernetyki i Inżynierii Biometrycznej PAN.
W styczniu 1972 r. został profesorem zwyczajnym oraz sekretarzem Wydziału IV Nauk Technicznych PAN i otrzymał
Złotą Odznakę Honorową za Zasługi dla Warmii i Mazur w związku z utworzeniem w Lubawie Oddziału Zakładu
Doświadczalnego ASPAN. Zakłady Doświadczalne tego typu tworzył w ramach prowadzonego przez siebie Instytutu, a
następnie w latach 1972-74 opiekował się nimi w całej PAN.
W styczniu 1981 r. mianowano Go zastępcą Sekretarza Naukowego PAN (1981-83). W 1976 r. został członkiem
zagranicznym Akademii Nauk ZSRR. W 1979 r. otrzymał nominację na Honorary Fellow World w Organization of General
Systems and Cybernetics. W latach 1966-86 był we władzach Międzynarodowej Organizacji Automatyki (IFAC).
Prezydium PAN powoływało go na przewodniczącego Polskiego Komitetu PUGWASH (1972-86). Byl
członkiem (od 1972) i przewodniczącym Międzynarodowego Stałego Komitetu PUGWASH.
Był wybierany wielokrotnie na Przewodniczącego Miedzynarowoej Rady PUGWASH i piastował tę funkcje nieprzerwanie
przez 23 lata, tzn. od roku 1975 do 1998 roku.
W roku 1995
Józef Rotblat (twórca PUGWASH) oraz ruch PUGWASH został nagrodzony Pokojową Nagrodą Nobla (podzieloną na 50%
dla twórcy ruchu i 50% dla organizacji PUGWASH), i to właśnie prof. Maciej Nałęcz - jako Przewodniczący
Międzynarowej Rady PUGWASH - odbierał, wraz z Józefem Rotblatem, Nagrodę w Oslo.
Został członkiem Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej (1984) i członkiem Komitetu Nauki i Postępu Technicznego (1985).
Zorganizował i kierował trzema problemami węzłowymi: "Aparatura Naukowa i Elementy Automatyki" — 50 placówek współpracujących (1970-73), podproblemem "Systemy i Elementy Biocybernetyki" (1975-80), który został podniesiony do rangi Problemu Węzłowego (1981-85). Był przewodniczącym Zespołu Koordynacyjnego II stopnia w problemie węzłowym kierowanym przez Instytut Kardiologii na lata 1981-85.
Wydał ponad 120 publikacji naukowych, 11 patentów i 4 monografie. Był redaktorem Międzynarodowej Monografii IFAC pt. "Trends in Control Components", North Holland, 1974. Został powołany w IFAC na redaktora naczelnego i jednego z 30 autorów międzynarodowej monografii pt. "Control Aspects of Biomedical Engineering", Pergamon Press 1986. W 1984 r. był redaktorem i współautorem monografii pt. "Wybrane problemy inżynierii biomedycznej", 924 str. Ukazała się monografia IFAC pt. "Control Aspects of Biomedical Engineering" Pergamon Press 1986, której był redaktorem naczelnym i współautorem, a w której uczestniczyło ok. 30 autorów zagranicznych.
W ostatnich latach pracował w dziedzinie inżynierii biomedycznej. Ma publikacje dotyczące sztucznej trzustki i sztucznej nerki. Kilka prac dotyczy nowych metod pomiaru glukozy we krwi metodą prądową. Inna grupa prac dotyczy pomiarów pól magnetycznych organizmów żywych, za pomocą zjawiska Josephsona, a zwłaszcza w magneto-kardiografii i magneto-encefalografii. Ostatnie patenty dotyczą pomiarów ruchu klatki piersiowej wywołanego uderzeniami serca w normie i w patologii. Metoda ta, była przedstawiona i opublikowana na kilku kongresach międzynarodowych.
W roku 1992, przeszedł na emeryturę. W latach 1991-1992 brał udział - jako pierwszy Polak i inżynier (wśród lekarzy i biologów) - w prestiżowym programie Scholar in Residence w Fogarty International Center, National Institutes of Health w Bethesda (USA). W 1994 w Campusie NIH zorganizował pierwszą konferencję Contribution of Biomedical Engineering to Biology and Medicine, w której udział wzięło 75 zagranicznych wykładowców.
Otrzymał odznaczenia: Krzyż Kawalerski (1959) i Oficerski (1964) Orderu Odrodzenia Polski,
Order Sztandaru Pracy I Klasy (1977), tytuł "Zasłużony dla Zdrowia Narodu" (1984), Krzyż Komandorski z Gwiazdą
Orderu Odrodzenia Polski (1986) oraz brązowy (1968), srebrny (1971) i złoty (1975) Medal za Zasługi dla
Obronności Kraju. W latach 1985-89 był posłem IX kadencji Sejmu PRL.
W roku 1988 otrzymał godność członka
honorowego Polskiego Towarzystwa Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej (PTETiS, nr 36 ).
Ożenił się z Zofią z Bozowskich (córką legionisty i przedwojennego oficera), ma syna Macieja Jana (ur. 1953, prof. biochemii od 1994 r.) i wnuczkę Aleksandrę.
Zmarł w Warszawie 6 lutego 2009 r.
Andrzej Marusak
Na podstawie:
1. "40-lat PTETiS" Biuletyn nr 5 (jubileuszowy). Pod red. A. J. Marusaka. Warszawa 2001, ss.199.
2. Uwagi prof. Macieja J. Nałęcza, 2010.