( Home page )

JULIUSZ KELLER (1911-2006)

Prof. Juliusz Keller

Specjalista w dziedzinach: miernictwo parametrów aparatury telewizyjnej, aparaty elektromedyczne, elektrotechnika medyczna, elektronika jądrowa.

Juliusz Kelier urodził się 20 czerwca 1911 roku.

Studiował na Politechnice Warszawskiej (PW) w Sekcji Prądów Słabych Wydziału Elektrycznego. Studia ukończył w 1935 roku z wynikiem bardzo dobrym. Po odbyciu służby wojskowej, w roku 1936 rozpoczął pracę w PIT (Państwowym Instytucie Telekomunikacyjnym), gdzie zajmował się miernictwem parametrów aparatury telewizyjnej, budowanej wówczas w Polsce po raz pierwszy. Z tym wiąże się jego pierwsza publikacja "Miernik zniekształceń fazy w czwórnikach elektrycznych", Przegląd Radiotechniczny 1937.

W czasie II wojny światowej pracował w Wytwórni Oscylatorów Piezoelektrycznych, a następnie w Polskich Zakładach Philipsa przy ul. Karolkowej w Warszawie, jako kierownik działu aparatury pomiarowej.

W ramach działalności konspiracyjnej w Armii Krajowej był członkiem grupy produkującej sprzęt radiowy na potrzeby podziemnego państwa polskiego. Największe zasługi w tym procesie położyli: mgr inż. Wiesław Barwicz, inż. Zbigniew Surówka "Danek”, mgr inż. Stanisław Wolski "Waligóra”, por. Jan Wojno "Mały Janek”, ppor. Trechciński "Tarnawski”, inż. Henryk Dziatlik "Łukaszewicz”, inż. Michał Grabowski "Szary”, mgr inż. Kazimierz Wasilewski "Kontakt”, mgr inż. Kazimierz Stefko, Antoni Żyńca, Stanisław Ryżko, Janusz Groszkowski i Juliusz Keller. Pod koniec roku 1940 udało się uzyskać bezpośrednią łączność radiową z kwaterą Naczelnego Wodza w Stanmore pod Londynem.

Proces budowy sprzętu radiowego był znacznie zdecentralizowany, powstały mocno zakonspirowane punkty produkcyjne. W różnych punktach miasta produkowano niezbędne podzespoły, w innych - montowano radiostacje, a w jeszcze innych - dokonywano ostatecznego zestrajania do wymaganych częstotliwości. Elementy, których nie można było wykonać w prymitywnych, konspiracyjnych warunkach, zdobywano z zakładów zajetych przez Niemców wykorzystując pracujących tam Polaków uczestników konspiracji. Głównym dostarczycielem lamp radiowych były np. zakłady Philipsa przy ul. Karolkowej (wynoszono stamtąd średnio 100 lamp miesięcznie). Produkcję niektórych, skomplikowanych podzespołów organizowano we własnym zakresie. W skali prawie przemysłowej produkowano np. kondensatory obrotowe i stabilizatory kwarcowe. Niezbędne materiały pochodziły z zakładów niemieckich lub były zdobywane na bazarach. Dla bezpieczeństwa transportu tych "trefnych” przedmiotów stosowano bardzo przemyślne sposoby kamuflażu (warto zauważyć, że w czasie okupacji niemieckiej, za posiadanie "tylko" odbiornika radiowego groziła kara smierci). Wbudowywano np. radiostacje w piecyki elektryczne, które naprawdę grzały a równocześnie stanowiły środek łączności.

Pierwszymi producentami radiostacji byli inżynierowie: Ryszard Walter "Doktor” oraz Tadeusz Garliński "Spitfire”. "Doktor” do chwili aresztowania w roku 1942 dostarczył około 6 radiostacji oryginalnej konstrukcji oraz sześć odbiorników radiowych. "Spitfire” w swojej komórce produkcyjnej na Grochowie wykonał co najmniej 10 radiostacji.

W warsztatach podległych Dowództwu Wojsk Łączności, od początku roku 1943 tj. od momentu kiedy zaczęto prowadzić ścisłą ewidencję wyprodukowano: 130 nadajników krótkofalowych, dwie radiostacje telefoniczno–telegraficzne o mocy 1 kW, 56 radiostacji wzorowanych na egzemplarzach ze zrzutów, 4 radiostacje o mocy 500 W, 722 odbiorniki różnych typów, 50 radiostacji fonicznych ultrakrótkofalowych, 13 zespołów spalinowo–elektrycznych, 26 przetwornic wibratorowych oraz 22 prądnice do zasilania radiostacji a także około 1000 stabilizatorów kwarcowych.

Po zakończeniu wojny, w 1945 roku, Juliusz Keller podjął pracę w Politechnice Warszawskiej, pracując równocześnie w różnych instytucjach naukowych. W Politechnice był zatrudniony początkowo w Zakładzie Radiotechniki jako starszy asystent, a następnie wykładowca.

Od 1946 roku współorganizował (z profesorem Cezarym Pawłowskim i ówczesnym magistrem Stanisławom Nowosielskim) Sekcję Elektrotechniki Medycznej na Wydziale Elektrycznym PW. Były to pierwsze na świecie studia w zakresie ogólnie pojętej elektrotechniki medycznej, zwanej elektromedycyną. Tworzenie tej specjalności miało pionierski charakter i wymagało strategicznej wizji rozwoju dziedziny, która później zyskała zainteresowanie naukowców zagranicznych.

Od roku 1948 pełnił funkcję zastępcy profesora. W tym czasie brał udział w tworzeniu Zakładu, a potem Katedry Budowy Aparatów Elektromedycznych na Wydziale Łączności PW. Opracował programy nauczania i prowadził wykłady z przedmiotu "Aparaty elektromedyczne" na kursach magisterskich i inżynierskich był opiekunem naukowym prac dyplomowych z tej dziedziny. Opracował też skrypt do części swoich wykładów.

W latach 1955-1959 organizował na Wydziale Łączności specjalizację Elektroniczna Aparatura Jądrowa oraz przygotował programy i wykłady związane z tą dziedziną. Podobne specjalności istniały wówczas w niewielu ośrodkach akademickich na świecie.

Oprócz działalności dydaktycznej na PW, prowadził prace naukowe i konstrukcyjne z zakresu elektronicznej aparatury medycznej i jądrowej. Pod jego kierownictwem — w Katedrze Budowy Aparatów Elektromedycznych PW — opracowano m.in. pierwszy w Polsce elektroencefalograf i unikatowy na skalę światową stereo-wekto-kardiograf, pozwalający na przestrzenne odwzorowanie prądów czynnościowych serca.

Za opracowanie stereo-wekto-kardiografu kierowany przez niego zespół otrzymał w 1953 roku Nagrodę Państwową w dziedzinie nauki. Za całokształt pracy uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego (1954).

Równocześnie z pracą na Politechnice Warszawskiej pracował w różnych instytucjach naukowych, zawsze tam, gdzie powstawały ośrodki naukowo-techniczne zajmujące się nowymi zagadnieniami. Prowadził tam nie tylko prace naukowe, ale także pełnił różne funkcje kierownicze.

W latach 1945-1952 w PIT zajmował się stabilizacją częstotliwości drgań elektrycznych. Następnie kontynuował te prace w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki PAN w latach 1952-1955. W latach 1955-1963 kierował kilkudziesięcioosobowym zespołem w Instytucie Badań Jądrowych w Świerku, gdzie zorganizował zakład prowadzący pierwsze w kraju prace z zakresu elektroniki jądrowej. W latach 1963-1971 pracował w nowo utworzonym Centralnym Laboratorium Ochrony Radiologicznej w Warszawie.

W 1971 roku przeniósł się do nowo powstałego Centralnego Ośrodka Techniki Medycznej przy Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej, gdzie początkowo pełnił funkcję zastępcy dyrektora ds. naukowo-technicznych, a następnie p.o. dyrektora. Oprócz ogólnego kierowania pracami z dziedziny techniki medycznej prowadził tam własne prace nad pomiarem parametrów układu krążenia.

W latach 1970-1973 kierował kilkudziesięcioosobowym zespołem opracowującym dwutomową monografię "Elektronika medyczna", wydaną również w Czechosłowacji: "Lekárska elektronika", Bratislava, Alfa 1980.

W latach 1962-1964 był prodziekanem Wydziału Łączności PW. Pracę na Politechnice Warszawskiej zakończył w 1970 roku, w czasie rozwiązywania Katedry Budowy Aparatów Elektromedycznych wskutek reorganizacji Uczelni. W Centralnym Ośrodku Techniki Medycznej przeszedł na emeryturę (1981), pracując nadal w charakterze doradcy naukowego.

Był przewodniczącym i członkiem wielu rad naukowych, komitetów i komisji. Szczególnie należy podkreślić jego wielką aktywność na stanowisku prezesa Komitetu Nauki i Techniki NOT. Był także prezesem Komitetu SEP ds. Inżynierii Medycznej (1968-1993). Dzięki niemu odbywały się cykliczne seminaria naukowo-techniczne Komitetu, a także organizowano ogólnopolskie wystawy aparatury medycznej i związane z nimi sympozja naukowo-techniczne. W roku 1990 został członkiem honorowym SEP (nr 78).

Był członkiem założycielem (5 II 1965) i prezesem (1969-1984) Polskiego Towarzystwa Fizyki Medycznej. Jest członkiem honorowym tego Towarzystwa.

Uczestniczył w wielu międzynarodowych konferencjach naukowych. Był członkiem kilku naukowych towarzystw międzynarodowych: ● International Federation for Medical and Biological Engineering, ● International Organization of Medical Physics, ● International Radiation Protection Association.

Jest przykładem naukowca, który pomimo bycia profesorem, nie przestał być inżynierem. Warte szczególnego podkreślenia są jego osiągnięcia zwłaszcza w dziedzinie inżynierii biomedycznej.

Zmarł w Warszawie w roku 2006.

——————————————————————————————————————

Zaczerpnięto z opracowań:

  1. Stanisław Markowski: "Łączność w Armii Krajowej i Powstaniu Warszawskim" w "Historia krótkofalarstwa i radiokomunikacji w Polsce", 2005. www .
  2. Pod red. J.S. Bobera i R. Z. Morawskiego: "Profesorowie i docenci Wydziału Elektroniki i Technik Informacyjnych Politechniki Warszawskiej 1951-2001". Oficyna Wyd. PW, Warszawa 2001. ISBN 83-914580-3-2.

( Home page )