( Home page )

KAZIMIERZ BISZTYGA (1922-2001)

Urodzony 2 stycznia 1922 roku w Myślenicach jako piąte spośród dziewięciorga dzieci w rodzinie kowala Bisztygi. Był wychowankiem (1934–40) humanistycznego gimnazjum i liceum myślenickiego (1939–40 w ramach tajnego nauczania). Dzięki temu na całle życie pozostało Mu umiłowanie łaciny i biegłość w posługiwaniu się łaciną i językiem polskim.

W latach okupacji niemieckiej, podjął naukę w Państwowej Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki (1941) i w 1943 r. uzyskał dyplom technika elektryka. Bezpośrednio po egzaminie końcowym rozpoczął pracę w warsztatach remontowych maszyn elektrycznych Krakowskiego Oddziału Firmy Siemens, na stanowisku technika. Działał w ruchu oporu (Armia Krajowa) , został aresztowany przez gestapo (w czerwcu 1944) i osadzony w więzieniu “Montelupich” w Krakowie, gdzie spędził 3 miesiące.

W czerwcu 1945 r. rozpoczął studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Śląskiej z tymczasową siedzibą w Krakowie. Słuchał wykładów sławnych profesorów przedwojennej Politechniki Lwowskiej, takich jak: Fryze, Malarski, Burzyński, Ochęduszko, Kołek. W roku 1948 został zatrudniony w Centralnym Biurze Konstrukcyjnym Maszyn Elektrycznych w Katowicach (CBKME) otrzymując jednocześnie urlop na dokończenie studiów. W 1950 r. obronił pracę dyplomową pt.: 'Projekt generatora 1500 kW dla maszyny wyciągowej', którą kierował prof. Zygmunt Gogolewski i w CBKME objął stanowisko konstruktora, a następnie kierownika Zespołu Maszyn Elektrycznych Specjalnych. Równocześnie (1950) podjął pracę dydaktyczną w Technikum Energetycznym przy ulicy Loretańskiej w Krakowie, jako wykładowca teorii i budowy maszyn elektrycznych.

Zajmował się między innymi zagadnieniami projektowania specjalnych maszyn prądu stałego, takich jak: spawarki, prądnice galwanizacyjne i wzmacniacze elektromaszynowe. W tym czasie wykonał swoją pierwsza pracę badawczą nt. strat dodatkowych w uzwojeniach z przeplecionymi prętami, której wyniki były wykorzystywane przy projektowaniu nowych modeli maszyn, w CBKME przez lata następne.

Do 1952 r. opracował kilka nowych typów maszyn, m.in.: ● silnik 1,5 MW, 50 obr/min do maszyny wyciągowej, ● serię prądnic galwanizacyjnych od 0,5 kA do 2 kA oraz ● silniki do wind okrętowych. Interesował się problemami eksploatacji i regulacji maszyn elektrycznych, które badał na stacji prób CBKME oraz u użytkowników. Duże doświadczenie uzyskane w tamtych czasach wykorzystywał później w pracach teoretycznych i praktycznych związanych z konstruowaniem i eksploatacją napędów elektrycznych.

W 1952 r. przeniósł się do Krakowa i podjął pracę jako asystent w Katedrze Elektrotechniki Hutniczej, którą kierował prof. Jan Manitius, na nowo utworzonym Wydziale Elektrotechniki Górniczej i Hutniczej AGH. W roku 1956 został adiunktem, zajmował się napędami elektrycznymi i ich automatyką. Opracował nowoczesne Laboratorium Elektrycznych Napędów Hutniczych, w którym uruchomił szereg oryginalnych układów maszyn elektrycznych i ich sterowania.

Obronił rozprawę doktorską (1961) nt. 'Właściwości napędowych silnika indukcyjnego przy częstotliwościach poniżej 10 herców', której promotorem był prof. J. Manitius. Wyniki pracy opublikował w Rozprawach Elektrotechnicznych, a streszczone w Elektrotechnische Zeitschrift, Ausgabe A, 1965.

Brał udział w wielu pracach badawczych dla przemysłu i opracowywał ekspertyzy, np.: ● usunięcie niestabilności pracy napędu walcarki trio w Hucie Będzin, ● wykrycie i usunięcie błędu strukturalnego w unikalnym układzie Scherbiusa kaskady asynchronicznej dużej mocy, z przetwornicami komutatorowymi prądu przemiennego, zainstalowanej jeszcze przed wojną przez francuską firmę w walcowni Huty Zawiercie, umożliwiło to osiągnięcie przez pełnego zakresu regulacji prędkości i kompensacji mocy biernej, ● udział (1959) w rozruchu napędów i automatyki 5-klatkowej walcarki blach na zimno w Hucie (zwanej wówczas im. Lenina), ● badania serii amplidyn oraz nowoczesnych silników prądu stałego z klejonymi uzwojeniami wirnika dla uzyskania dużej przeciążalności prądowej oraz szerokiego zakresu regulacji prędkości przez osłabianie strumienia magnetycznego, ● automatyczną regulację mocy biernej przez sterowanie wzbudzeniem silników synchronicznych, ● nadążne tyrystorowe układy kompensacji mocy biernej.

Rozprawę habilitacyjną nt. 'Wpływ nieliniowości prostownika na charakterystyki asynchronicznej kaskady zaworowej' przygotował podczas pięciomiesięcznego (1964/65) pobytu w MEI w Moskwie i w roku 1967 uzyskał stopień doktora habilitowanego. Został docentem i kierownikiem Zakładu Automatyki Napędu. W latach 1967-72 pracownicy Jego Zakładu uzyskali kilkanaście publikacji i patentów oraz przygotowali i obronili trzy rozprawy doktorskie (2 z wyróżnieniem). Jego zespół zajmował się również problemami oddziaływania napędów przekształtnikowych na system energetyczny, a zwłaszcza kompensacją szybkozmiennych mocy biernych oraz problemom filtrów wyższych harmonicznych niezbędnych w systemach z prostownikami. Opracowane w Zakładzie i wdrożone układy kompensacji mocy biernej, symetryzacji obciążeń i filtracji wyższych harmonicznych, np. w Kopalni Ziemowit – układy współpracujące z maszyną wyciągową oraz w Hucie Zabrze – z piecem łukowym potwierdziły w teoretycznie obliczone efekty.

W 1974 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w roku 1985 — profesora zwyczajnego. Był dwukrotnie stypendystą DAAD (1979 i 1986), pracował za granicą jako visiting professor (1983).

Był prodziekanem (6 lat) i dziekanem (6 lat) Wydziału Elektrotechniki Automatyki i Elektroniki AGH, przewodniczącym Zespołu Dydaktyczno-Wychowawczego Elektrotechniki Studiów dla Pracujących MEN (3 kadencje) oraz z-cą przewodniczącego Zespołu dla Studiów Dziennych (3 kadencje), dyrektorem Instytutu Automatyki Napędu i Urządzeń Przemysłowych AGH (1981-92). Pracował w wielu komisjach senackich, w radach naukowych instytutów, organizacjach związkowych oraz branżowych NOT. Szczególnie silnie związany jest z SEP, gdzie przez trzy kadencje pełnił funkcję v-przewodniczącego Głównej Komisji Rewizyjnej w Warszawie. Jest zastępcą przewodniczącego Konwentu Seniorów AGH i reprezentuje go w senacie AGH.

W ramach współpracy z przemysłem był konsultantem Huty Bobrek, Huty Batory. Huty im. T. Sendzimira i Biprostalu oraz Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Przemysłu Maszyn Elektrycznych w Katowicach. Ta w miarę ścisła współpraca z rozwijającym się przemysłem umożliwiła Mu wzbogacenie treści wykładów o aktualne problemy techniczne,

Był promotorem 11 doktoratów, do roku 1991 prowadził ponad 370 prac dyplomowych. Opublikował 42 prace z teorii układów napędowych. Napisał monografię nt. sterowania i regulacji silników elektrycznych, jest współautorem 2 podręczników, 4 skryptów. Recenzował 50 rozpraw doktorskich, 13 habilitacyjnych oraz 11 wniosków do CK na tytuły naukowe.

Był laureatem dwóch zespołowych Nagród Państwowych II stopnia (1966 i 1976) za opracowanie i wdrożenie nowoczesnych napędów przekształtnikowych. Otrzymał 9 nagród ministra (2 indywidualne i 7 zespołowych) oraz kilkudziesiąt nagród rektora AGH za prace naukowe, szkolenie kadry naukowej i dydaktykę.

Otrzymał odznaczenia: Srebrny i Złoty Krzyż Zasługi, Kawalerski i Oficerski Krzyż OOP, Medal Komisji Edukacji Narodowej, Dyplom Zasłużony Nauczyciel oraz wiele odznaczeń regionalnych i branżowych.
Za dzialalność naukową został wyróżniony przyznaniem członkostwa honorowego PTETiS w roku 1993 ( nr 45 ). W roku 1998 został członkiem honorowym SEP (nr 91).

W roku 1950 zawarł związek małżeński z Eugenią z d. Rusek i miał dwie córki i dwie wnuczki).

Zmarł dnia 8 stycznia 2010 r po długiej chorobie. Został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie. W naszej pamięci pozostaje jako serdeczny Przyjaciel i Kolega oraz wybitny Uczony.


Na podstawie:
"40-lat PTETiS" Biuletyn nr 5 (jubileuszowy). Pod red. A. J. Marusaka. Warszawa 2001, ss.199.


( Home page )